Bản vẽ chi tiết đóng vai trò như một hướng dẫn quan trọng hoặc bản dịch trực quan, giúp các kỹ sư thiết kế và lập trình viên nắm bắt chính xác yêu cầu gia công sản phẩm. Vì vậy, việc hiểu rõ các thành phần cơ bản, cấu trúc thiết kế và kỹ năng đọc bản vẽ là điều cần thiết để tạo ra những sản phẩm đạt chất lượng cao và đáp ứng đầy đủ yêu cầu đặt ra. Hãy cùng TULOCTECH tìm hiểu cách đọc bản vẽ chi tiết trong bài viết dưới đây.

Bản vẽ chi tiết là gì?

Bản vẽ chi tiết là tài liệu kỹ thuật quan trọng, mô tả đầy đủ hình dạng, kích thước và các yêu cầu kỹ thuật cần thiết của sản phẩm. Trong quá trình gia công và sản xuất, bản vẽ này đóng vai trò hướng dẫn chế tạo cũng như kiểm tra chất lượng sản phẩm.

Thông thường, một bản vẽ chi tiết bao gồm các thành phần chính sau:

• Hình biểu diễn
• Khung bản vẽ
• Khung tên
• Kích thước
• Yêu cầu kỹ thuật

Công dụng của bản vẽ chi tiết

Bản vẽ chi tiết giữ vai trò then chốt trong quá trình gia công. Nó đóng vai trò như một công cụ giao tiếp trung gian, giúp người thiết kế và lập trình viên nắm bắt đầy đủ thông tin cũng như các yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm. Dựa trên những thông tin này, lập trình viên có thể xây dựng các lệnh và chương trình gia công chính xác, giảm thiểu tối đa các sai sót trong quá trình sản xuất.

Sau khi gia công hoàn tất, bản vẽ chi tiết tiếp tục được sử dụng làm tài liệu tham chiếu để đánh giá chất lượng sản phẩm. Đây là công cụ không thể thiếu, đóng vai trò định hướng xuyên suốt quá trình gia công. Vì vậy, việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc thiết kế là điều vô cùng cần thiết.

Những thành phần có trong bản vẽ chi tiết

Các thành phần trong bản vẽ chi tiết cần tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo sản phẩm đạt độ chính xác cao về thông số và hoàn thiện tối ưu.

Tiêu đề
Phần tiêu đề cung cấp các thông tin cơ bản về chi tiết, bao gồm tên gọi, vật liệu, và yêu cầu hoàn thiện bề mặt. Đồng thời, đây cũng là nơi thể hiện các thông số kỹ thuật như tỷ lệ bản vẽ, dung sai và tiêu chuẩn áp dụng (ISO/DIN). Những thông tin này giúp xác định rõ chức năng và đặc điểm kỹ thuật của sản phẩm.

Hình ảnh tổng thể
Hình ảnh 3D minh họa trực quan sản phẩm, hỗ trợ người vận hành dễ dàng hình dung cấu trúc tổng thể của chi tiết.

Mặt cắt bộ phận
Mặt cắt cung cấp góc nhìn chi tiết về cấu trúc bên trong sản phẩm. Một bản vẽ kỹ thuật có thể bao gồm nhiều mặt cắt khác nhau, với mũi tên trên đường cắt chỉ hướng quan sát. Thông thường, hình chiếu mặt cắt được sắp xếp thẳng hàng với hình chiếu chính diện để đảm bảo tính trực quan và dễ đọc.

Góc nhìn chi tiết
Góc nhìn chi tiết được sử dụng để phóng to và làm rõ những khu vực phức tạp hoặc khó quan sát trực tiếp trên bản vẽ. Thông thường, các góc nhìn này có hình dạng tròn và được đặt lệch để tránh nhầm lẫn. Chúng thường được đánh dấu bằng các chữ cái đơn lẻ (A, B,…) để dễ nhận diện.

Các khung chi tiết có thể được bố trí ở bất kỳ vị trí nào trên bản vẽ và có thể áp dụng tỷ lệ phóng to khác nhau so với các phần còn lại nhằm làm rõ các đặc điểm quan trọng.

Ghi chú trong bản vẽ chi tiết
Ghi chú được thêm vào bản vẽ để cung cấp thông tin bổ sung giúp người gia công và sản xuất hiểu rõ hơn về sản phẩm. Những ghi chú này có thể bao gồm các biểu tượng hoặc ký hiệu nhằm truyền tải thông tin cụ thể.

Xem thêm: Máy tiện CNC băng ngang là gì? Đặc điểm, ưu điểm và công dụng

Hình chiếu chính diện
Phần này thể hiện chi tiết hình học của bộ phận ở dạng 2D, mô tả chính xác hình dạng khi nhìn từ mặt ngoài. Trong hầu hết các trường hợp, từ 2 đến 3 hình chiếu chính diện là đủ để truyền tải đầy đủ thông tin về hình dạng của sản phẩm.

Chú thích lỗ
Việc gia công lỗ thường được thực hiện bằng mũi khoan và đi kèm với các đặc điểm bổ sung như khoét phẳng (⌴) hoặc khoét loe miệng (⌵).

Ngoài ra, ký hiệu độ sâu (↧) có thể được sử dụng để thể hiện độ sâu của lỗ mà không cần ghi rõ kích thước chi tiết trên bản vẽ.

Chú thích ren
Nếu chi tiết yêu cầu tạo ren, thì thông tin này cần được chỉ định rõ ràng trên bản vẽ kỹ thuật. Các ren thường được xác định bằng kích thước tiêu chuẩn (ví dụ: M4) thay vì ghi rõ đường kính cụ thể.

Dung sai
Dung sai là một yếu tố quan trọng để đảm bảo độ chính xác trong gia công chi tiết. Nó quy định mức sai lệch cho phép để sản phẩm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.

Dung sai có thể được biểu thị dưới nhiều dạng khác nhau và áp dụng cho bất kỳ kích thước nào trên bản vẽ. Loại dung sai đơn giản nhất là dung sai song phương, được phân bổ đối xứng quanh kích thước danh nghĩa. Ngoài ra, còn có dung sai đơn phương và dung sai nhiễu để đáp ứng các yêu cầu đặc biệt.

Hướng dẫn đọc bản vẽ chi tiết

Dưới đây là hướng dẫn cách đọc bản vẽ chi tiết nhất

1. Trình tự đọc bản vẽ

Để quá trình đọc và phân tích bản vẽ chi tiết diễn ra thuận lợi, người vận hành có thể tuân theo các bước sau:

• Bước 1: Bắt đầu với phần thông tin trong khung tên để nắm rõ các yêu cầu kỹ thuật, công dụng của sản phẩm và những chi tiết cần lưu ý đặc biệt.
• Bước 2: Tiếp tục phân tích các hình chiếu và mặt cắt. Xác định hình chiếu chính, hình chiếu phụ và các góc nhìn liên quan để hiểu rõ cấu trúc tổng thể của sản phẩm.
• Bước 3: Xem xét và đánh giá các kích thước trên bản vẽ. Tập trung vào kích thước lắp ghép và các kích thước quan trọng để đảm bảo độ chính xác trong quá trình gia công.
• Bước 4: Đọc kỹ các yêu cầu kỹ thuật để xác định những tiêu chí đặc biệt mà chi tiết cần đáp ứng, như dung sai hoặc thông số bề mặt.
• Bước 5: Kiểm tra độ nhám bề mặt của chi tiết. Các ký hiệu liên quan đến độ nhám thường được đặt ở góc phải của bản vẽ để dễ nhận diện.
• Bước 6: Tổng hợp thông tin và mô tả hình dáng, cấu tạo cùng công dụng cụ thể của sản phẩm để đảm bảo hiểu rõ toàn bộ bản vẽ trước khi tiến hành gia công.

2. Trình tự đọc bản vẽ chi tiết ống lót

Trình tự đọc	Nội dung cần nắm	Bản vẽ ống lót
1. Khung tên	Tên gọi chi tiết Vật liệu Tỷ lệ	Ống lót Thép 1:1
2. Hình biểu diễn	Tên gọi hình chiếu Vị trí hình cắt	Hình chiếu cạnh Hình cắt ở hình chiếu đứng
3. Kích thước (KT)	KT chung của chi tiết KT các phần của chi tiết	028, 30 Đường kính ngoài 028 Đường kính lỗ 016 Chiều dài 30
4. Yêu cầu kỹ thuật	Gia công Xử lý bề mặt	Làm tù cạnh Mạ kẽm
5. Tổng hợp	Mô tả hình dạng và cấu tạo của chi tiết Công dụng của chi tiết	Ống hình trụ tròn Dùng để lót giữa các chi tiết

Xem thêm: Tìm hiểu công dụng máy phay CNC trong gia công cơ khí chính xác

Các bước thiết kế bản vẽ chi tiết trong gia công 

Để thiết kế bản vẽ chi tiết trong gia công, bạn cần tuân thủ theo trình tự sau:

Bước 1: Các hình biểu diễn và khung tên sẽ được sắp xếp theo đúng trục và đường bao của chi tiết.

Bước 2: Các hình vẽ mô tả bên ngoài và bên trong các bộ phận, bao gồm cả hình cắt và mặt cắt, sẽ được vẽ bằng nét mờ lần lượt.

Bước 3: Thiết kế cần được kiểm tra kỹ lưỡng để phát hiện sai sót, đảm bảo các mặt cắt có đường gạch, đường gióng và đường ghi kích thước chính xác trước khi tô đậm.

Bước 4: Cuối cùng, các kích thước, yêu cầu kỹ thuật và thông tin trong khung tên sẽ được ghi đầy đủ.

Bản vẽ chi tiết gồm nhiều yếu tố khác nhau, mỗi yếu tố có trình tự đọc riêng biệt. Bạn cần nắm vững từng phần và cách thể hiện chúng trên bản vẽ một cách chính xác. Đồng thời, việc thiết kế và đọc các bản vẽ này thường xuyên sẽ giúp bạn tích lũy kinh nghiệm và tối ưu hóa thời gian thiết lập bản vẽ chi tiết.

Hãy theo dõi trang TULOCTECH để nhận được những cập nhật mới nhất về máy CNC và các kiến thức gia công.

CÔNG TY TNHH MTV KỸ THUẬT TÚ LỘC 

• Trụ Sở Chính TLT – Hồ Chí Minh
  354 Quốc Lộ 1A, P. Bình Hưng Hòa B, Q. Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh
• Chi nhánh Gia Công TLT – Hồ Chí Minh
  356/1 Quốc Lộ 1A, P. Bình Hưng Hòa B, Q. Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh
• Chi Nhánh TLT – Hà Nội
  Km 6 Võ Văn Kiệt, Thôn Đoài, X. Nam Hồng, H. Đông Anh, Thủ đô Hà Nội
• Chi nhánh TLT – Bắc Ninh
  Đ. Lê Thái Tổ, P. Võ Cường, TP. Bắc Ninh (Kế bên Honda, đối diện Toyota)
• Hotline: 1900.989.906